Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών: Μια πρόταση

Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών: Ιστορικό και Στόχοι

Τα Σύγχρονα Ασκληπιακά Πάρκα (ΣΑΠ) αποσκοπούν στη διαμόρφωση καταλλήλου περιβάλλοντος, όπου υγεία και πολιτισμός θεραπεύονται (κατά την αρχαία έννοια της λέξεως) παράλληλα και αρμονικά, κατά το πρότυπο των Ασκληπιείων της αρχαιότητας. Ένα ΣΑΠ πρέπει να διαμορφώνει τις κατάλληλες συνθήκες για την κάλυψη των αναγκών σωματικής υγείας και πνευματικής καλλιέργειας, ώστε η υγεία να εντάσσεται στο πλαίσιο του πολιτισμού.

Η ιδέα της δημιουργίας του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών (ΑΠΑ) ξεκίνησε από τον Αναπληρωτή Καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτριο Σωτηρίου και τον Καθηγητή Πλαστικής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, γλύπτη Θόδωρο Παπαδημητρίου.

Προκειμένου να προωθηθεί η αρχική ιδέα και να διαμορφωθεί θετικό κλίμα για την υλοποίηση του Προγράμματος Συγχρόνων Ασκληπιακών Πάρκων, ιδρύθηκε σωματείο με την επωνυμία “Φίλοι Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών”. Το σωματείο αναγνωρίστηκε με απόφαση (αρ. 16990 / 1994) του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών.

Η περιοχή που προτείνεται να λάβει τη μορφή ενός Σύγχρονου Ασκληπιακού Πάρκου, του «Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών» βρίσκεται μεταξύ των δήμων Αθηναίων, Ζωγράφου και Χολαργού-Παπάγου και περικλείεται από τους δρόμους Μεσογείων, Κύπρου, Πίνδου, Κοκκινοπούλου, Θηβών, Μικράς Ασίας, Αγίου Θωμά, Τετραπόλεως και Λειβαδιάς και είναι γνωστή και ως Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή (με μικρές αποκλείσεις).

Η εν λόγω περιοχή έχει έκταση 2.200 αστραμμάτων περίπου, μέγιστο μήκος 2.500 μέτρα και πλάτος 1500 μέτρα περίπου. Προστατεύεται από το Προεδρικό Διάταγμα του 1978 ως Β’ Ζώνη Υμηττού και έχει την ιδιομορφία ότι εντός της λειτουργούν τα μεγάλα Νοσοκομεία – Λαϊκό, Αγία Σοφία, Αγλαΐα Κυριακού, Ογκολογικό Νοσοκομείο Μαριάννα Βαρδινογιάννη, 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, 251 Νοσοκομείο Αεροπορίας, Σωτηρία και Γεώργιος Γεννηματάς.

Υπάρχουν και άλλες χρήσεις δημοσίου και κοινωφελούς χαρακτήρα, αλλά κατά το πλείστον η περιοχή είναι ελεύθερη. Ο χώρος παραμένει σε μεγάλο βαθμό αδιαμόρφωτος, κατακερματισμένος, δυσπρόσιτος έως απρόσιτος στους πολίτες, ευάλωτος σε παρεμβάσεις και συνεχώς περιοριζόμενος εξ αιτίας της έλλειψης πολεοδομικού και κτηριολογικού προγραμματισμού. Μεγάλες εκτάσεις του εγκαταλείπονται στην «αυθαίρετη» κάλυψη και χρήση, χωρίς προοπτική, χωρίς κατάλληλες υποδομές, χωρίς αισθητική και χωρίς προβλέψεις διασύνδεσης με χώρους όπου αναπτύσσονται δραστηριότητες υγείας και πολιτισμού.

Χάρτης 1: Η χωροθέτηση του Μητροπολιτικού Πάρκου στο Γουδή

Το ΑΠΑ στα αρχικά του στάδια πρέπει να εκληφθεί ως ένα μεγάλο και φιλόδοξο ερευνητικό πρόγραμμα, με ευρεία κοινωνική συμμετοχή και εφαρμογές ορισμένου χρόνου, ώστε να δίνεται η δυνατότητα εναλλαγής δραστηριοτήτων και αντικατάστασης από νέες εφαρμογές ανάλογα με τις εξελίξεις και τις καινοτομίες στους σχετικούς τομείς. Στο πνεύμα αυτό, οι όποιες εγκαταστάσεις κατασκευάζονται θα πρέπει κατά κανόνα να μην είναι μόνιμες, με εξαίρεση τις υποδομές για την ομαλή λειτουργία και ασφάλεια. Παράλληλα, η όλη λειτουργία ενός σύγχρονου ΑΠΑ στηρίζεται σε προηγμένα τηλεματικά δίκυα και άλλες εφαρμογές υψηλής τεχνολογίας.

Έμφαση δίνεται, επίσης, στο σχεδιασμό υποδομών έκτακτης ανάγκης για περιπτώσεις μεγάλων καταστροφών, όπως σεισμοί και πυρκαγιές, για τους κατοίκους γύρω από το πάρκο και τους ασθενείς στα οκτώ μεγάλα νοσοκομεία του Πάρκου.

Χάρτης 2: Η περιοχή του προτεινόμενου «Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών»

Άξονες ανάπτυξης του «Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών»

Το Πρόγραμμα Ασκληπιακών Πάρκων στόχευε στη δημιουργία προτύπων χώρων πολλαπλών χρήσεων, που θα κάλυπταν άμεσες ανάγκες, αλλά και θα αποτελούσαν καινοτόμο προσέγγιση ταυτόχρονης λειτουργίας μονάδων φροντίδας υγείας και πρόνοιας, με παράλληλες δραστηριότητες πολιτισμού (περιλαμβανομένης και της άθλησης), περιβάλλοντος και κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Σε πλήρη συνέργεια με τα προγράμματα Υγιών Πόλεων και άλλες σχετικές διεθνείς πρωτοβουλίες, των οποίων είχε προηγηθεί.

Υγεία

10% των πολιτών ανά πάσα στιγμή έχουν ανάγκη ιατρικών υπηρεσιών και βρίσκονται στα χέρια ιατρών και άλλων ειδικών που παρέχουν πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια ιατρική φροντίδα. Άλλο ένα 10% έχουν χρόνια προβλήματα υγείας, αλλά είναι σε θέση να έχουν σχεδόν φυσιολογική ζωή εργαζόμενοι και μετέχοντες σε όλες τις δραστηριότητές της ζωής. Το υπόλοιπο 80% έχει καλή κατάσταση υγείας χωρίς ανάγκη ιατρικών υπηρεσιών. Είναι όμως υποχρεωμένοι να φροντίζουν τη υγεία τους, να διάγουν υγιεινή ζωή και να είναι επαρκώς πληροφορημένοι για τις λειτουργίες του σώματος τους και τις υπηρεσίες στις οποίες μπορούν να καταφύγουν όταν παραστεί ανάγκη.

Συνεπώς 90% των πολιτών ανά πάσα στιγμή έχουν ανάγκη υπηρεσιών φροντίδας υγείας. Η προσέγγιση αυτή είναι εντελώς διαφορετική από τη σημερινή πραγματικότητα, όπου σχεδόν αποκλειστική προσοχή δίδεται στην ιατρική και όχι την υγεία συνολικά, παρά τις σχετικές διακηρύξεις. Με βάση τον ορισμό του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας «υγεία είναι η πλήρης σωματική, ψυχική και κοινωνική ευεξία του ατόμου και όχι η απουσία ασθένειας».

Πολιτισμός

Μείζον θέμα στο τομέα του πολιτισμού είναι η ίδια συμμετοχή των πολιτών και η προβολή νέων και καινοτόμων ιδεών. Η σχέση των πολιτιστικών εκδηλώσεων με τις δραστηριότητες υγείας είναι μάλλον ασθενής και παραμελημένη. Πολιτισμός και υγεία αντιμετωπίζονται συνήθως αυτόνομα και αποσπασματικά, αν όχι ανταγωνιστικά.

Τα Ασκληπιακά Πάρκα, με περιβάλλοντα χώρο υψηλών προδιαγραφών, μπορούν να προσφέρουν ιδιαίτερα καλές συνθήκες άθλησης, είτε αυτές γίνονται στο πλαίσιο της απαραίτητης άσκησης για τη διατήρηση καλής υγείας, είτε στο πλαίσιο άθλησης προς αποκατάσταση της υγείας κατόπιν ιατρικής συμβουλής, ιδιαίτερα μετά από θεραπεία.

Η άθληση μέσα στις πόλεις αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα. Δεν είναι καθόλου σπάνιο το φαινόμενο της άθλησης μέσα στους δρόμους και τις δραστηριότητες των πόλεων. Μια κατάσταση που εγκυμονεί κινδύνους για την ασφάλεια των αθλουμένων, ενώ παράλληλα αποτελεί απολύτως μη ενδεδειγμένη δραστηριότητα λόγω της υψηλής συγκεντρώσεως αερίων ρύπων.

Ταυτόχρονα, το γεγονός ότι υγεία και πολιτισμός δεν αντιμετωπίζονται σε ενιαίο πλαίσιο, δυσκολεύει την επεξεργασία, προβολή και πραγματοποίηση σύνθετων προτάσεων που ξεφεύγουν από τα κυρίαρχα πρότυπα πολιτισμού, όπως η πρόταση για το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών.

Θέατρο, μουσική, χορός, λόγος, εκπαίδευση, κινηματογράφος, εκθέσεις τέχνης, αθλητισμός είναι δραστηριότητες που μπορούν να πραγματοποιούνται υπό προϋποθέσεις σε ένα Ασκληπιακό Πάρκο. Επίσης, οι ίδιες οι αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις και οι διαμορφώσεις του τοπίου, σε συνδυασμό με εικαστικές παρεμβάσεις αποτελούν στοιχεία πολιτισμού στο χώρο.

Περιβάλλον και κοινωνική αλληλεπίδραση

Το υγιεινό περιβάλλον εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Εξαρτάται επίσης από τις πρόνοιες που λαμβάνονται για την αποτροπή δυσμενών ή αρνητικών αποτελεσμάτων.

Η δημιουργία ανοικτών δημόσιων χώρων και ιδιαίτερα χώρων πρασίνου, στις σύγχρονες πόλεις δεν είναι πλέον μόνο ανάγκη και αίτημα αισθητικού χαρακτήρα.

Κεντρικό στοιχείο ενός Συγχρόνου Ασκληπιείου αποτελεί η συνύπαρξη υπηρεσιών Υγείας και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Πρόκειται στην ουσία για αποκατάσταση της θεμελιώδους πολιτιστικής διάστασης που έχει η ίδια η έννοια της φροντίδας υγείας.

Παράλληλα, τα Σύγχρονα Ασκληπιακά Πάρκα σχεδιάζονται με τρόπο που να καλύπτουν και τις ανάγκες των πολιτών για αλληλεπίδραση με άλλους πολίτες, σε περιβαλλοντικά ευχάριστους χώρους όπου μπορούν να αναπτύξουν όποιες άλλες ικανότητες, δεξιότητες και δραστηριότητες επιθυμούν.