Αγρόσχολοι Βριλησσού: Φυσιολάτρες και επίμονοι κηπουροί της πόλης
Ανθοπούλου Θεοδοσία
Γειτονιές, Κοινωνική Οικονομία
2015 | Δεκ
Το καλοκαίρι του 2011 στο χώρο της Φυσιολατρικής Κίνησης Βριλησσού – δραστήρια συλλογικότητα που λειτουργεί από το 2001 οργανώνοντας πλήθος πεζοπορικών, ορειβατικών και εκπαιδευτικών εξορμήσεων στην ελληνική φύση – συζητείται για πρώτη φορά η ιδέα των αστικών καλλιεργειών. Όπως τα ίδια τα μέλη σημειώνουν «με το βάθεμα της οικονομικής κρίσης, η ιδέα ωριμάζει γρήγορα, όπως ο καρπός στη ζέστη». Η προσφορά κτήματος στα Σπάτα από την Ειρήνη δίνει το έναυσμα ώστε το κοινό όραμα να γίνει πραγματικότητα. Τον Οκτώβριο του 2011 με την πρώτη επίσκεψη στο κτήμα, που περιλαμβάνει αγρό και αμπελώνα, γεννιούνται οι «Αγρόσχολοι Βριλησσού».
Το ξεκίνημα έγινε με την καλλιέργεια 100 τμ. «… τόπος σκληρός και ακαλλιέργητος για χρόνια. Έπρεπε να δαμαστεί… από κάμποσους ονειροπαρμένους αστούς των Βριλησσίων. Εμείς τον ενθαρρύνουμε με κάθε τρόπο που μας υποδεικνύει ο γεωπόνος σύντροφος μας, ο Ανδρέας… Και ναι, λίγο-λίγο, έγινε. Σε αυτό το χώρο φυτευτήκαν 30 χειμερινά είδη: σπανάκι, σέσκουλο, καυκαλήθρα, ραδίκι, παντζάρια, καρότα, ραπανάκια, λάχανα, μαρούλια, μπρόκολα, πατάτες… Χρησιμοποιήθηκαν μόνο φυσικές μέθοδοι στην ανάπτυξή τους… Το πρώτο μας μάθημα έγινε! Και μας έδωσε απέραντη ευχαρίστηση, και η επαφή με τη γη και τον αέρα και η δυναμική της συλλογικότητας και η δημιουργικότητα σε μια χρονική στιγμή της πατρίδας, που θαρρεί κανείς ότι τίποτα δεν μπορεί να καρπίσει … ».
Η ομάδα ξεκίνησε με έναν σταθερό πυρήνα 20 ατόμων που συνεχώς διευρύνεται. Λειτουργεί όπως όλες οι συλλογικότητες στη βάση της αυτό-οργάνωσης, του εθελοντισμού, της αλληλεγγύης και του χρόνου που ο καθένας μπορεί να διαθέσει. Πενταμελής συντονιστική επιτροπή που εναλλάσσεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα μεριμνά για τον προγραμματισμό των δράσεων και την ομαλή λειτουργία του αγρού. Η τεχνική υποστήριξη γίνεται από γεωπόνο και βιοκαλλιεργητή βασικό μέλος των Αγρόσχολων. Ο γενικότερος συντονισμός και η ενημέρωση των μελών για τις δράσεις και τις γεωργικές εργασίες γίνονται – όπως σε όλες τις ακτιβιστικές συλλογικότητες – μέσω διαδικτύου με e-mails, sms και ιστολόγια.
Οι Αγρόσχολοι αυτοπροσδιορίζονται ως φυσιολάτρες που διεκδικούν τον δημόσιο ανοικτό χώρο για παραγωγικές κοινωνικές δράσεις. Σκοπός τους είναι η συλλογική καλλιέργεια της γης με βάση τις αρχές της βιολογικής καλλιέργειας και άλλων οικολογικών μεθόδων για την παραγωγή υγιεινών και θρεπτικών τροφών. Στόχος δεν είναι η άμεση μαζική παραγωγή για την κάλυψη διατροφικών αναγκών των μελών, αλλά η διαπαιδαγώγηση στις λειτουργίες και στους βιολογικούς κύκλους της φύσης, η επιστροφή στη γη και τα περιβόλια μαζί με τις αξίες της συλλογικότητας, που τόσο έχουν λείψει από τις σύγχρονες αστικές κοινωνίες.
Μετά την πρώτη πετυχημένη χειμερινή συγκομιδή στα Σπάτα, ο Σύλλογος αποφασίζει την Άνοιξη του 2012 να ζητήσει από το Δημοτικό Συμβούλιο Βριλησσίων ένα κομμάτι γης στην πρώην Ναυτική Βάση – το σημερινό πάρκο Μαρία Κάλλας 52 στρεμμάτων – με σκοπό την αστική καλλιέργεια και την προπόνηση ορειβασίας. Το ΔΣ μετά από θετική εισήγηση, παραχωρεί έκταση δύο στρεμμάτων στη θέση Όρυγμα.
Η γη είναι ιδιαίτερα άγονη καθώς βρίσκεται σε τεχνητό λόφο που ήταν όρυγμα του Πολεμικού Ναυτικού. Το χώμα είναι ιδιαίτερα κακής ποιότητας (μπάζα και αδρανή υλικά) και χρειάστηκε εμπλουτισμός με κομπόστ ιδίας παραγωγής και φυσικά λιπάσματα, αφού πρώτα έγινε εδαφολογικός έλεγχος από το Ινστιτούτο Εδαφολογίας. Χρειάστηκε μεγάλο κόπο και επιμονή για να γίνει καλλιεργήσιμος (απομάκρυνση βράχων και πετρών, σκάψιμο, τοποθέτηση ποτιστικού συστήματος). Καταρτίζεται τοπογραφικό σχέδιο που περιλαμβάνει βοτανικό κήπο και λαχανόκηπο, και αργότερα οπωροφόρα δένδρα, ελιές και αμπέλι… Έτσι γεννιέται το «Περιβόλι του Βριλησσού» στα Άνω Βριλήσσια, ένας ακόμα κοινοτικός λαχανόκηπος στην πόλη. Έχει κυρίως επιδεικτικό χαρακτήρα για ενδιαφερόμενους στην τέχνη της αστικής γεωργίας και είναι επισκέψιμος από τα σχολεία. Χρησιμοποιούνται τοπικοί σπόροι από τον «Πελίτι», από το οικολογικό Κτήμα Αρβανίτη στα Κιούρκα και από άλλους βιοκαλλιεργητές.
Η πρώτη θερινή συγκομιδή στο Περιβόλι, το 2012, δεν πήγε καθόλου καλά, γιατί το έδαφος ήθελε ακόμα δουλειά και ο καύσωνας έβλαψε τα φυτά. Όμως οι Αγρόσχολοι δεν απογοητεύτηκαν: «έχουμε την υπομονή να παρακολουθούμε τα φύση, θέλει τους ρυθμούς της. Από κρανίου τόπος η γη ξαναβρίσκει τη βιοποικιλότητά της» (Ανδρέας, Αγρόσχολος, γεωπόνος). Σήμερα το περιβόλι έχει επεκταθεί, έχει πολλαπλασιάσει τα καλλιεργούμενα φυτά και έχει ενισχύσει τον επιδεικτικό του χαρακτήρα.
Εν μέσω κρίσης, εμπλουτίζουν τις δράσεις τους με τη δημιουργία ταμείου αλληλεγγύης, συλλογικές κουζίνες και οικογιορτές, επισκέψεις και δικτύωση με άλλες πρωτοβουλίες συλλογικών βιοαγρών, ενώ στα άμεσα σχέδια περιλαμβάνονται δημιουργία μετεωρολογικού σταθμού, πίστας αναρρίχησης, κ.ά. «Είμαστε σε συνεχή συνομιλία με την Αττική φύση, ανακαλύπτουμε τις αναλογίες που μας ήταν άγνωστες… Με τα δύσκολα και τα εύκολα, συλλογικά με τους συντρόφους μας. Γιατί αν ήμασταν μόνοι, τίποτα δεν θα είχαμε χαρεί απ΄όλα αυτά!».
Αναφορά λήμματος
Ανθοπούλου, Θ. (2015) Αγρόσχολοι Βριλησσού: Φυσιολάτρες και επίμονοι κηπουροί της πόλης, στο Μαλούτας Θ., Σπυρέλλης Σ. (επιμ.) Κοινωνικός άτλαντας της Αθήνας. Ηλεκτρονική συλλογή κειμένων και εποπτικού υλικού. URL: https://www.athenssocialatlas.gr/άρθρο/αγρόσχολοι-βριλησού/ , DOI: 10.17902/20971.35
Αναφορά Άτλαντα
Μαλούτας Θ., Σπυρέλλης Σ. (επιμ.) (2015) Κοινωνικός άτλαντας της Αθήνας. Ηλεκτρονική συλλογή κειμένων και εποπτικού υλικού. URL: https://www.athenssocialatlas.gr/ , DOI: 10.17902/20971.9
Ηλεκτρονικές Πηγές
Πληροφορίες για τον κοινοτικό λαχανόκηπο των Αγρόσχολων Βριλησσού
