Η ανασυγκρότηση του κέντρου της Αθήνας με άξονα την Πανεπιστημίου

Σε αντίθεση με τις πλατείες, που είναι σημεία συνάντησης και στάσης, η οδός Πανεπιστημίου θα είναι ένα πεδίο παράλληλων κινήσεων. Η προτεραιότητα στον πεζό είναι μια συνθήκη επαναπροσδιορισμού του αστικού χώρου που επιτρέπει ευέλικτη ανάπτυξη πολλών παράλληλων χρήσεων. Στο ίδιο πνεύμα έχουν σχεδιαστεί η λεωφόρος Αμαλίας, το τμήμα της Βασιλίσσης Σοφίας από την Ακαδημίας ως το Σύνταγμα και η οδός Πατησίων ως το Αρχαιολογικό Μουσείο. Παράλληλα αναπτύσσονται πολλές πράσινες ζώνες, δηλαδή πεδία με χαμηλή και υψηλή φύτευση, παγκάκια, περίπτερα ή τραπεζοκαθίσματα, που θα σε καλούν να σταθείς για λίγο ή για περισσότερο χρόνο.

Το έδαφος των παρεμβάσεων θα στρωθεί με φυσικά υλικά. Οι δεντροστοιχίες που υπάρχουν σήμερα θα συμπληρωθούν με νέα δέντρα και φυτεύσεις, όπου είναι αναγκαίο, για να οργανωθούν σκιασμένες πορείες και στάσεις, ανάλογα με τις ακτίνες του ήλιου. Τα νερά της βροχής θα συλλέγονται άμεσα από τους δρόμους και από τις ταράτσες των κτηρίων και θα αποδίδονται αργά και σταθερά στο υπέδαφος εξασφαλίζοντας μεγάλη διάρκεια φυσικού ποτίσματος και έμμεσο δροσισμό των εδαφών. Το υπερβάλλον θα αποθηκεύεται και θα επιτρέπει την αυτονομία της άρδευσης και το καθημερινό πλύσιμο του δημόσιου χώρου δίχως να ξοδεύεται πόσιμο νερό. Το τελικό αποτέλεσμα θα είναι μια βιοκλιματική παρέμβαση αιχμής που θα προσφέρει την περιβαλλοντική άνεση με φυσικό τρόπο. Για να μπορεί να συμβεί αυτό έχουν γίνει ειδικές μελέτες, που έχουν υπολογίσει τον τρόπο με τον οποίο φυσά και στροβιλίζεται ο αέρας στις πλατείες και τους δρόμους, τον τρόπο με τον οποίο επιδρούν, θετικά και αρνητικά, η σκιά των δέντρων, οι επιφάνειες με τα υδάτινα στοιχεία και το χτισμένο μέτωπο των κτιρίων.

Οι κυκλοφοριακές μελέτες έχουν δείξει ότι η κυκλοφορία στο κέντρο της Αθήνας θα ισορροπήσει σε επίπεδα που θα είναι καλύτερα από τα σημερινά, ακόμα και στην περιφέρεια της παρέμβασης, με την αλλαγή των συνθηκών να είναι βέβαια καταλυτική στο επίκεντρό της. Οι συνθήκες αυτές θα μειώσουν δραστικά την ατμοσφαιρική ρύπανση δίνοντας το μέτρο για μια νέα θεώρηση του αστικού χώρου, με κριτήριο την ποιότητα ζωής του ανθρώπου. Σε κάθε περίπτωση, η προσπάθεια έχει ως στόχο το ανθρώπινο περιβάλλον, το οποίο εκτός από φυσικό ή χτισμένο, είναι ταυτόχρονα κοινωνικό, οικονομικό και πολυ-πολιτισμικό.

Η τελευταία αυτή παράμετρος είναι εξίσου κρίσιμη για το κέντρο της πόλης και για την Αθήνα ολόκληρη. Το αρχιτεκτονικό και το πολεοδομικό ενδιαφέρον είναι μόνο ένα μέρος του ενδιαφέροντος για την πόλη στην πολύπλευρη κοινωνική διάστασή της. Για τον λόγο αυτό η μητροπολιτική παρέμβαση που συνδέθηκε συμβολικά με την οδό Πανεπιστημίου σχεδιάστηκε από κοινού με ένα Σχέδιο Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης, το οποίο εξελίσσεται παράλληλα εξασφαλίζοντας, σε διαφορετικά επίπεδα στρατηγικής προσέγγισης και εφαρμογής, τη συνεργασία της μεγάλη και της μικρής κλίμακας και τη συμπληρωματική διάχυση όλων των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων.

[1] OKRA Landscape Architects σε συνεργασία με Mixst Urbanisme, Wageningen University (Department of Environmental Sciences, Landscape Architecture Group), STUDIO 75 και, Werner Sobek Green Technologies.

[2] Μελέτη διαχείρισης κυκλοφορίας: Αττικό Μετρό και ΠΟΛΙΝΔΕ Σύμβουλοι μηχανικοί. Στατική μελέτη και Οδοποιία: ΝΑΜΑ Σύμβουλοι μηχανικοί και μελετητές. Ηλεκτρομηχανολογική μελέτη: LDK Σύμβουλοι Μηχανικοί. Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων: Enveco, σε συνεργασία µε Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Μελέτη φωτισμού: Atelier Roland Jéol.

Συντομογραφίες πηγών:

OKRA: Οριστική μελέτη ανασυγκρότησης του κέντρου της Αθήνας με άξονα την οδό Πανεπιστημίου, OKRA Landscape Architects σε συνεργασία με STUDIO 75, Αττικό Μετρό, ΝΑΜΑ, LDK, Enveco, Werner Sobek Green Technologies, Atelier Roland Jéol.

ΜΧΠ: Τουρνικιώτης, Π. (επιστημονικός υπεύθυνος) (2012) Μεταλλασσόμενοι χαρακτήρες και πολιτικές στα κέντρα πόλης Αθήνας και Πειραιά, ερευνητικό πρόγραμμα, Αθήνα, ΕΜΠ-ΥΠΕΚΑ.